Tình người – chẳng biết viết sao cho đủ,
chẳng biết nói sao cho vừa? Thơ ca, văn học, báo chí hay các mảng nghệ thuật
khác dù nói về khía cạnh gì đi chăng nữa cũng không ngoài mục đích ca ngợi tình
thương yêu nhân loại. Biết rằng thế, nhưng sao lòng vẫn trăn trở, nghĩ suy…
Lòng thấy nặng hơn giữa buổi chiều về…Trăn trở, không phải là sự than vãn mà chỉ
đơn giản chỉ là sự tìm lại những giá trị đạo đức của nhân loại mà thôi.
Nhiễu điều
phủ lấy giá gương
Người
trong một nước phải thương nhau cùng.
Ôi!
Bầu ơi!
Thương lấy bí cùng
Tuy rằng
khác giống nhưng chung một giàn.
Từ những ngày còn là học sinh tiểu học, ta
đã thuộc lòng câu ca dao này rồi. Nhưng…
tất cả những sự hiểu ấy cũng chỉ diễn bày bằng ngôn ngữ hoa mỹ của thế
gian cho bóng bẩy cái tình người của lý thuyết chứ chưa phải bằng sự trải nghiệm
của cuộc đời. Nhìn lại thực tế, có đôi lúc cũng đau lắm thay!
Mới nghe qua tưởng chừng như bi quan,
nhưng thực tế không phải vậy! Mở rộng lòng mình, lắng nghe sâu hơn những khúc
nhạc của tình người và mắt thương nhìn cuộc đời để ta biết rằng vì sao “Người
trong một nước phải thương nhau cùng”? Nên nhớ rằng, đồng bào ta không phải chỉ
gói gọn trong nước Việt Nam mà còn ở nước ngoài nữa. Dù cho họ có mang quốc tịch
gì đi chăng nữa thì dòng máu đang chảy trong người vẫn là dòng máu của con rồng
cháu tiên. Không phải là cùng một nước mới thương nhau, khác nước là “đá nhau”,
phân biệt. Nếu hiểu như vậy, chúng ta đã giết chết giá trị của tình người, tình
dân tộc, tình đồng bào, tình đồng loại. “Một nước” chỉ là hình ảnh tượng trưng,
còn nói rộng ra là người cùng chung một thế giới của “nước mắt cùng mặn, dòng
máu cùng đỏ”. Chúng ta cùng khổ như nhau cả thôi. Thế thì tại sao nhiễu điều lại
không phủ lấy giá gương? Tại sao không yêu thương, đùm bọc lẫn nhau? Ta được gì
trong chiến tranh đẫm máu? Ta được gì trong tiếng khóc của trẻ thơ? Khi tiếng
súng giữa các khu vực còn nổ, khi máu vẫn còn rơi trong tiếng thét lạc giữa
vùng bom rơi đạn nổ là ta biết tình người vẫn còn là cái gì đó nói cho vui miệng,
cho thỏa mãn cái danh đạo đức để người ta khen ngợi cái bản ngã hão huyền của
cá nhân đó mà thôi.
“Nhiễu điều phủ lấy giá gương”. Đó là sự
đùm bọc, che chở bằng cả sự chân thành mà động từ “phủ lấy” đã nói rất rõ. Dân
tộc này “phủ lấy” dân tộc khác, quốc gia giàu mạnh “phủ lấy” quốc gia chậm phát
triển không phải là sự xâm chiếm mà phải là sự sớt chia, bao bọc làm ấm lại
tình người. “Nhiễu điều” và “giá gương” là hai vật quý trên bàn thờ tổ tiên, nhờ
sự “phủ lấy” của “nhiễu điều” mà “giá gương” và cả tấm gương được sáng trong,
không bụi mờ. Cũng vậy, nhờ sự “phủ lấy” của đất nước phát triển mà những nước
chậm phát triển đã khá hơn trước, lá rách cũng không còn rách nữa mà lành lặn
hơn, đẹp hơn bởi cái đùm bọc của lá lành!
Tôi
là bầu, anh là bí nhưng chúng ta cùng chung một giàn. Đất nước Việt Nam tôi là
bầu, đất nước các bạn là bí nhưng chúng ta cùng chung một giàn là mẹ trái đất.
Tôi là dân tộc Kinh, anh là dân tộc vùng núi. Nhưng thì sao? Ta vẫn chung một
giàn của đất mẹ Việt Nam. “Bầu và bí” là hai hình ảnh tượng trưng để chúng ta
có tình yêu thương không sự phân biệt. Khi thọ lấy thân là ta biết đã thọ lấy
khổ, vậy cớ gì còn nhìn bằng con mắt nhị nguyên của sự đối đãi, phân chia mà
không thương lấy nhau?
Kho tàng ca dao, tục ngữ của dân tộc ta vô
cùng phong phú nhưng có đôi khi ta chỉ viết bằng ngôn ngữ cọc cạch của thế
gian. Trước đây, khi viết về câu ca dao này, ta chỉ đề cao tinh thần yêu nước
nhưng ta lại không biết yêu luôn cả nước bạn. Tình người không thể hạn hẹp
trong một xóm làng, một thành phố, một đất nước mà phải trải rộng ra cả nước
khác. Vì chúng ta cùng một giàn mẹ trái đất như nhau cả thôi. Nếu ta chỉ biết
thương cái nhánh gần mình mà không biết thương những nhánh khác thì cũng chẳng
khác nào làm cho giàn trái đất này lung lay. Tình thương mà Đức Phật dạy là nó
phải vượt qua sự phân biệt, là sự đổ vỡ của thế giới hữu ngã không chứa đựng
cái tôi hay cái của tôi. Lật lại từng trang báo thời sự trong nước và trên thế
giới, ta nhận xét gì về tình người của thời đại @, thời đại toàn cầu hóa, thời
đại mà con người ta đang ca ngợi một nếp sống văn minh? Vùng Phi châu, đói vẫn
đói, chiến tranh vẫn chiến tranh. Vùng Âu châu, súng vẫn nổ ở một vài quốc gia.
Vùng Á châu, bạo động vẫn còn âm ỉ, đâu đó vẫn còn nghe tiếng súng. Và đất nước
ta, không hiểu sao lại ngày càng mọc lên những vụ án giết người man rợ, ghê
không khác gì phim!!! Bạo động học đường bắt đầu nhen nhóm rồi bùng lên. Thật dễ
sợ! Tất cả là do đâu? Nền tảng đạo đức con người chưa được xây dựng vững chắc.
Đồng ý rằng không thể đạt được cái hoàn hảo nhưng cũng không nên để cái tiêu cực
phát triển nhanh như vậy. Cuộc sống này vốn dĩ chẳng có tội. Lỗi là do chúng ta
chưa từng biết chấp nhận cái khiếm khuyết của riêng mình, ta đã che đậy nó quá
kỹ lưỡng, không cho ai biết và cũng chẳng cho ai đụng tới. Ta chưa từng biết
yêu thương người xung quanh mình nên thủ đoạn đã được che đậy dưới lớp chữ của
tình thương, chính vì thế cũng đừng ngạc nhiên khi ta lúng túng, ngượng nghịu
trong cách giúp đỡ một người khó khăn. Nếu con người của thời đại @ chưa biết
trân trọng những sự trở ngại như một cơ hội để thử sức mình, chưa dám tin vào
mình, chưa biết cách yêu thương và tha thứ (đó là chưa nói đến phải yêu thuơng
và tha thứ những kẻ mà ta cho là “oán tắng hội khổ”) thì chưa thể gọi là văn
minh được. Còn nhiều vấn đề mà tôi muốn chia sẻ cùng bạn như một chút gì đó để
chén trà trên tay thôi không nặng lòng ưu tư. Nhưng thôi! Đành im lặng như một
dấu ba chấm vì ngôn ngữ đã không thể họa bày hết được.
Trở lại với vấn đề, những câu ca dao trên
đều nói về tình yêu thương con người. Cần nhấn mạnh thêm rằng, chúng ta dù là
huynh đệ hay không phải là huynh đệ thì cũng đồng một họ Thích. Hãy thương yêu
nhau bằng tình đạo vị, không phân biệt hệ phái, vùng miền, có như vậy thì
“giàn” Phật giáo Việt Nam mới phát triển được.
Nói tóm lại, viết về giá trị của tình người,
ngôn ngữ chỉ là phương tiện để nói lên phần nào đó những điều muốn sẻ chia.
Không nên nói bằng ngôn ngữ của thế gian mà hãy nên nói bằng tất cả tình cảm của
tình nhân loại. Dù đây là chủ đề không còn mới mẻ gì nhưng ta cũng nên hiểu tất
cả những câu ca dao ấy theo nghĩa rộng hơn, vượt qua biên giới của sự hạn hẹp bởi
tình thương cần phải được trải rộng. Khi chữ “Tình” xuất hiện cũng có nghĩa là
sự truyền thông đã có mặt. Điều này chứng minh là ta đã đặt nền tảng cho “hiểu
và thương”. Tình người là sự truyền thông của nhân loại, là sự truyền thông giữa
các dân tộc và quốc gia. Tình người cũng là tình huynh đệ, tình Tăng thân được
xây dựng trên nền tảng của Lục hòa và đó chính là giá trị miên viễn cần phải được
bảo vệ, chớ để cho tình người xói mòn trong mỗi thời đại. Và khi đó, máu đã ngừng
rơi, nước mắt đã ngừng chảy và súng đạn cũng không còn diễn ra nữa.
Vâng!
Nhiễu điều
phủ lấy giá gương
Người cùng
trái đất phải thương nhau cùng.
Bầu ơi
thương lấy bí cùng
Tuy rằng
khác giống nhưng chung một giàn.
NGUYÊN GIÁC
HẠNH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét